Nu-Va Kong

Biahmaithi

Pathian nih van le vawlei le a chung ummi a ser dih in, zohkhentu ding in minu le mipa a ser i, “thei tampi in tlai u law, tampi in karh u” (Gen. 1: 28) tiah Pathian nih thluachuahnak a pek hna.
 
Pathian nih chungkhar hi a dirhmi a si. Chungkhar in society a ser i, khua a ser i, ram a ser. Chungkhar hi society murun a si i, khua muru a si i, miphun muru a si. Miphun vialte muru a si. Chungkhar hi a biapi tuk. Pathian nih chungkhar a dirhning le chungkhar hmanthlak a suaining zoh tikah Pathian fimnak, khuakhan thiamnak le visionary a sinak fiang tein theih khawh a si. 

Pathian Tinhpiakmi

Pathian nih a pakhatnak ah a sermi cu chungkhar a si. Adam le Eve cu taksa khat ah a fonh hna. Thiknak dah ti lo cun then ding in Pathian nih a tinhpiak hna lo. Cuticun fa an vun ngeih in chungkhar tling an si. Bible kan zoh tikah chungkhar hi zeitindah an si awk a si timi Pathian nih a suai dih cang. Nupi le pasal karlak ah zeitindah pehtlaihning a um lai i, nu le pa le fale karlak ah zeitindah pehtlaihnak a um lai timi fiang tein a kan cawnpiak. Pathian nih chungkhar caah duhsaknak, hmanthlak a suaimi le a tinhpiakmi hi tling she law vawleicung ah hin remnak a khat ding a si, zeicatiah chungkhar serning kongah Pathian nih dawh tuk in a kan cawnpiak. 

Asinain chungkhar hi biapi ah kan chiah lo tikah chungkhar a tha lo i, society a tha lo i, khua a tha lo i, ram le miphun tiang in a tha kho ti lo. That lonak aa thoknak cu chungkhar in a si. A muru a rawk tikah cun a theitlai a tha ti lo. A muru a simi chungkhar hi tha tein kan kheuhter i, a thei tha tein tlaiter hi Pathian tinhpiak le suaipiakmi a si.  

Nu-Va Karlak Theihthiamnak Le Upatnak

Pathian chungkhar a serning kan zoh hmanh lai! Adam a ser dih i, a hawi ca le a bawmtu ding ah tiah Pathian nih nu Eve a ser. Adam zong Eve zong Pathian nih Amah he aa loin a ser hna. Pa nih nu kha duh poah in hman ding le uk ding in sermi an si lo. Pa bawmtu le hawi ca ding ah a sermi an si i, Pathian muisam keng le aa loin ser an si. Nu le pa karlak ah sinnak dannak a um lo. Pakhat le pakhat karlak ah tluk ceo upatnak le theihthiamnak um she ti hi Pathian duhpiakmi a si. Bible nih “Pa nih a nupi cungah a tuah awk a simi rian kha tlamtling tein tuah seh law nu zong nih a va cungah tuah ve seh; an herhnak ah khan an lung i riamhter ciocio hna seh. Nu hi amah pum bawi a si lo, a pum bawi cu a va kha a si; cu bantuk ṭhiamṭhiam in pa zong cu amah pum bawi a si ve lo, a pum bawi cu a nupi kha a si” a ti (1 Corinth 7: 3-4). Taksa ah tluk tein an i hrawm lai i, ruahnak tluk tein an i hrawn lai. Pakhat duhnak le herhnak kha pakhat nih a theihthiam awk a si i, pakhat dirhmun kha pakhat nih a theihthiam ve awk a si. 

Pakhat le pakhat karlak theihthiam lonak le mah zawnruahnak lawng a um ahcun ‘abuse’ timi chuah sual a fawite. A sullam cu pakhat hnatla loin hramhram in tuah ti bantuk hi ‘abuse’ timi cu a si. A nupi nih a pasal theih loin thil pakhatkhat a tuah tikah a pasal upat lo a si. Cu bantuk cun a nupi upat lo a si ve. Cucaah chungkhar ah cun mutual respect le understanding (tluk ceo upatnak le theihthiamnak) umter lengmang ding a si. 

Pahnih Karlak Dawtnak

Paul nih dawtnak kong a chim rih. Kahin cun a biapi tuk cang. Bawipa Jesuh Khrih nih a pum a simi Khrihfabu cu a dawtnak i, a Khrihfabu caah a nunnak a pek a sian (Eph5: 25). Paul nih a duh tukmi tahchunnak a hmanmi a si. Nupi le pasal karlak zongah hi bantuk dawtnak hi a um awk a si. Nupi le pasal le zong taksa cun pum dangdang an si ko nain Pathian nih a dirhmi thitumnak le biakamnak in pumkhat ah ser an si. Cucaah nupi nih a pasal kha a pum bantukin a zoh i, a dawt awk a si; a pasal zong nih a nupi cu a pum bantukin a zoh i a dawtnak ding a si. 

Asinain Pathian nih dotdot in rian a serpiakmi hna cu: 1) Pasal cu a lu a si i, chungkhar lu bik a si i, upat ding le a nawlngeih ding a si. Chungkhar cungah nawlngeitu  a si caah ralring tein chungkhar a zohkhenh lai. 2) Nupi nih a va toi aa dor awk a si i, a pasal kha a upat awk a si. Pathian nih nu-va karlak ah nawl a pekmi a um. Mirang in cun ‘command’ ti a si i, a sullam cu tuah hrimhrim ding le zulh hrimhrim ding in Pathian nih nawl a pekmi a si. “Nawlpek” timi hi ralkap ah a fiang khun. Cunglei bawi nih a tanglei kha ‘nawl pekmi’ a tlolhpiak ahcun dantat khawh a si i, a rian in phuah khawh a si. Cu bantuk nawlpeknak cu Pathian nih nu-va karlak a ngeih ve hna. 

1) “Nupi le hna, Bawpa sinah naa pumpek awk bantukin nan vale ah i pumpe (submit) ve u” ((Eph. 5: 22). ‘Pumpek’ timi hi vale tangah um i, an cung kai timh lo ti a si. ‘Pumpe u’ (submit) timi hi nawlpek a si. Pathian nih tuah hrimhrim ding in nupi le nawl a pekmi hna a si. Pumpek duhnak an ngeih lo ahcun pasal le upat lo zong a si i, Pathian bia le nawlpekmi zeihmanh rel lo a si. 

2) Vale cungah kai aa timmi nupi an um lengmang ve. Pasal le zeihmanh rel lo le upat lo hi a tam ngai. Cheukhat nupi le cu pasal le hna kha tu leklek rian fial a hmangmi an tam. Tangah chiah a timmi zong an um. Asinain Pathian nih a duhmi phunglam a si lo. 

3) “Pasal le hna, Bawipa nih a Khrihfabu a dawt i, a Khrihfabu caah aa pumpek bantukin nan nupi le kha daw hna u” (Eph. 5:25). ‘Daw hna u’ timi hi nawlpek thiamthiam a si. Pathian nih tuah hrimhrim ding in pasal le nawl a pekmi hna a si. Peter nih cun nu cu ‘weaker brothers” tiah a uah hna. “A derthawm deuhmi kan unau” a ti hna. Cucaah “daw hna u” tiah nawlpek kan si. 

Pathian nih nupi le pasal karlak ah tuah ding in nawl a pekmi cu ‘pumpek u’ ti le ‘daw hna u’ ti hi a si. Kan tuah lo ahcun Pathian nawlbia buar a si. Asinain nupi le pasal karlak thil har tete a um lengmang. Pasal le hi aa tuahser ngaimi kan um. Zudingmi an um, nupi a daw lomi an um etc i, nupi le nih a tuar an i harh ngai hna. Nupi le cheukhat zong thil dangdang ruangah pasal le caah zumh tlak loin an um ve hna. Cuticun Pathian hmaiah ‘thih tiang’ timi biakamnak kan tuahmi le Pathian dirhmi thitumnak kha an hlawt i, thennak a chuak. 

Hi kongah hin zeitindah a tha bik in ruahnak ka chuah pi lai timi ka thei lo. Asinain Bible nih a zulh pengmi cu a hram/muru hi a biapi ah a chiah lengmang. Pathian nih chungkhar muisam a suaining tein zulh le nun hi chungkhar rian lengmang a si. Asinain chungkhar buainak ah nupi tha nih an tuah tawnmi cu ‘toidor’ le “lungsau” le “zumh awk tlak” tein nun hi a si. An pasal le an sual le an that lo zongah an nupi le zumh awktlak sinak nih chungkhar a khamh than lengmangmi hmuh khawh a si. Asinain nupi le that lo ahcun chungkhar a kuai zungzal i, cingla rualchan tiang in thennak le rem lonak a chuak. Bible mit in a siah tuanbia mit in a siah nupi le ziaza hi cuaithlaitu zungzal a si. 

Donghnak

A donghnak chim ka duhmi cu chungkhar cu Pathian nih a dirhmi a si i, ‘thih tiang’ timi biakamnak in dirhmi zong a si caah chungkhar hi kan upat ding a si. Chungkhar a that ahcun society a tha lai, khua a tha lai i, ram le miphun an tha lai. Hmun kip ah daihnak, lawmhnak le thanchonnak a um lai. Chungkhar ah nupi le nih zeidah kan rian a si timi an theih i, pasal le nih zeidah kan rian a si timi an theih ve awk a si. Pathian nawlpekmi hi buar hrimhrim ding a si lo i, kan zulh hrimhrim hna ding an si. Thluachuah timi hi Pathian nih tuah u a kan timi kan tuahnak le kan zulhnak ah a um. 

Ezekiel 38, 39: Russia Le A Hawile Part – I